Το έμφραγμα του μυοκαρδίου αποτελεί μια απειλή πολύ σοβαρή για την υγεία, καθώς αν συμβεί, το αίμα δεν φτάνει στον μυ της καρδιάς λόγω της απόφραξης των αρτηριών που τροφοδοτούν το μυοκάρδιο, προκαλώντας έτσι νέκρωση των τοιχωμάτων, ικανή να οδηγήσει σε ανακοπή.
Μπορεί να οφείλεται είτε στη ρήξη αθηρωματικής πλάκας και τον σχηματισμό θρόμβου εντός του αγγείου είτε στη μειωμένη προσφορά οξυγόνου στην καρδιά λόγω μεγάλης απόφραξης, μεγαλύτερη του 75% του αγγείου ενός η περισσότερων.
Ποιοι είναι, όμως, οι παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο ενός εμφράγματος; Ποια τα συμπτώματα; Πώς να το αντιμετωπίσουμε εγκαίρως;
Ο κ. Εμμανουήλ Καλλιέρης, Επίκουρος Καθηγητής Καρδιολογίας, Fellow Κολλεγίου Καρδιολόγων των Η.Π.Α., Διευθυντής Εντατικής Μονάδας Εμφραγμάτων στο Metropolitan Hospital δίνει τις απαντήσεις που ο καθένας από εμάς είναι σημαντικό να γνωρίζει για μια τόσο σοβαρή και απειλητική κατάσταση για την υγεία.
«Το έμφραγμα του μυοκαρδίου προκαλείται όταν μια αρτηρία της καρδίας, γνωστή και ως στεφανιαία αρτηρία, αποκλείεται λόγω απόφραξης. Συνεπώς, ο καρδιακός μυς, ο οποίος εξαρτάται από την παροχή οξυγόνου για να λειτουργήσει, παραμένει χωρίς αυτό το ζωτικό στοιχείο της αιμάτωσης.
Ο βασικός λόγος για αυτή την απόφραξη είναι η αθηρωματική πλάκα, η οποία δημιουργείται μέσω μιας πολύπλοκης διαδικασίας που προκαλείται από διάφορους παράγοντες. Ωστόσο, ο κύριος παράγοντας παραμένει το υψηλό επίπεδο της απολιποπρωεΐνης Β (apo-B) και υψηλής (LDL), γνωστή ως “κακή χοληστερόλη”» αναφέρει και επισημαίνει:
«Tο έμφραγμα του μυοκαρδίου αποτελεί μια από τις συχνότερες αιτίες θανάτου και αναπηρίας παγκοσμίως. Η νοσηρότητα από την ασθένεια αυτή παρουσιάζει συχνότητα 195,3 περιστατικών ανά 100.000 άτομα για τους άνδρες και 115 περιστατικά ανά 100.000 για τις γυναίκες. Τα τελευταία δέκα χρόνια, παρατηρήθηκε μείωση της θνητότητας και του αριθμού των επιπλοκών που συνδέονται με το έμφραγμα του μυοκαρδίου, λόγω εξέλιξης της καρδιολογικής επιστήμης και των ιατροτεχνολογικών μέσων».
Πότε μπορεί να εμφανίσει κάποιος έμφραγμα του μυοκαρδίου
Οι συχνότερες αιτίες για την εμφάνισή του εμφράγματος του μυοκαρδίου είναι οι εξής:
- Η ηλικία, όσο αυξάνεται η ηλικία, αυξάνεται και ο κίνδυνος για έμφραγμα του μυοκαρδίου
- Το φύλο, οι άνδρες νοσούν συχνότερα από τις γυναίκες
- Το κάπνισμα
- Η κατανάλωση αλκοόλ
- Η καθιστική ζωή και έλλειψη άσκησης
- Η δυσλιπιδαιμία
- Η υπέρταση
- Η κοιλιακή παχυσαρκία
- Ο σακχαρώδης διαβήτης
- Το άγχος
Μπορεί να προκληθεί έμφραγμα και από άλλη αιτία;
Ωστόσο, έμφραγμα μπορεί να υποστεί κάποιος και από άλλες αιτίες εκτός των προαναφερθέντων. Αυτές μπορεί να έχουν να κάνουν τόσο με έντονο στρες όσο και με επιβλαβείς συνήθειες, όπως για παράδειγμα η χρήση ναρκωτικών ουσιών. Μπορεί, όμως, να προκληθεί και εξαιτίας κάποιων παθολογικών παθήσεων που προκαλούν την ανεπαρκή ποσότητα οξυγόνου στον οργανισμό, όπως είναι η αναιμία ή η καρδιακή ανεπάρκεια.
Ποια τα κύρια συμπτώματα
Τι αισθάνεται, ωστόσο, κάποιος όταν παθαίνει έμφραγμα του μυοκαρδίου; Ποια σημάδια πρέπει να τον ανησυχήσουν; Πότε είναι απαραίτητο να απευθυνθεί σε γιατρό;
«Το κλασικό σύμπτωμα του εμφράγματος του μυοκαρδίου είναι ο πόνος στο στήθος, ο οποίος συνήθως περιγράφεται ως συσφικτικός ή διαξιφιστικός και δίνει την αίσθηση του βάρους στον ασθενή. Ωστόσο, ο πόνος μπορεί να παρουσιαστεί και ως απλό κάψιμο ή αίσθημα μουδιάσματος. Συνήθως εκδηλώνεται στην οπισθοστερνική περιοχή, δηλαδή στη μέση του θώρακα, ίσως ελαφρά προς τα αριστερά και μπορεί να αντανακλά και στον αριστερό βραχίονα (εσωτερική επιφάνεια), αριστερό λαιμό, αριστερή κάτω γνάθο ή πίσω στην πλάτη, άλλα και πόνος στο στομάχι (επιγαστράλγια).
Είναι σημαντικό να σημειώσουμε ότι ο πόνος στο στήθος δεν αποτελεί απαραίτητα ένδειξη εμφράγματος του μυοκαρδίου. Μπορεί να οφείλεται και σε άλλα προβλήματα όπως: σταθερή ή ασταθής στηθάγχη (που υποδεικνύει περιορισμένη ροή αίματος στην καρδιά, αλλά όχι απόλυτη απόφραξη) νόσους στους πνεύμονες, προβλήματα στο γαστρεντερικό σύστημα ή μυοσκελετικά ζητήματα. Συνήθως, συνοδεύεται από εφίδρωση, δύσπνοια, και αίσθημα κόπωσης και ο ασθενής μπορεί να λιποθυμήσει», τονίζει ο κ. Καλλιέρης.
Πώς γίνεται η διάγνωση;
Για να γίνει η διάγνωση του εμφράγματος πολύ σημαντική είναι, αρχικά, η κλινική εικόνα τόσο σε εργαστηριακές όσο και απεικονιστικές εξετάσεις. Μπορεί, όμως, να γίνει διάγνωση μόνο με βάση το ιστορικό του ασθενούς, το ηλεκτροκαρδιογράφημα (ΗΚΓ) και με βιοχημικό έλεγχο τροπονίνης.
Υψίστης σημασίας είναι προφανώς και τα συμπτώματα που εκδηλώνει ο ασθενής, όπως επίσης η διάρκειά τους, αλλά και οι παράγοντες που επηρέασαν τον πόνο και σε ποιο σημείο εντοπίζεται, ενώ δεν θα πρέπει να παραβλέψει κανείς ενδεχόμενα συνοδά συμπτώματα όπως πυρετός, δύσπνοια, εμετοί.
Ποιες είναι οι εργαστηριακές εξετάσεις που βοηθούν στη διάγνωση;
«Όπως προαναφέραμε, το ΗΚΓ αποτελεί εξαιρετικά χρήσιμο εργαλείο για τη διάγνωση, καθώς απεικονίζει την κύρια αλλοίωση που προκαλεί το έμφραγμα, δηλαδή την ανύψωση της γραμμής ST. Επιπλέον, οι εργαστηριακές αναλύσεις των τροπονινών αποτελούν αξιόπιστο τρόπο αναγνώρισης του εμφράγματος. Σε συνέχεια, οι ασθενείς με έμφραγμα του μυοκαρδίου, βάσει των ευρημάτων του ΗΚΓ και των εργαστηριακών εξετάσεων, πρέπει να μεταφερθούν άμεσα σε εντατική μονάδα εμφραγμάτων και στεφανιογραφία για να αποκατασταθεί η απόφραξη της αρτηρίας. Επιπλέον, εξετάσεις που μπορεί να βοηθήσουν στη διαφοροδιάγνωση ενοχλημάτων στηθάγχης, είναι το υπερηχοκαρδιογράφημα, η αξονική τομογραφία αγγείων (αναίμακτη στεφανιογραφία) και η μαγνητική τομογραφία της καρδιάς», εξηγεί ο ειδικός.
Τι πρέπει να κάνει κάποιος που έχει υποστεί έμφραγμα πριν πάει στο νοσοκομείο;
Από τη στιγμή που γίνεται διακοπή της παροχής αίματος προς ένα τμήμα του μυοκαρδίου, οι επιπτώσεις για τον ασθενή γίνονται ολοένα και πιο δυσμενείς.
Γι’ αυτό, κρίνεται ιδιαίτερα σημαντικό η αντιμετώπιση του εμφράγματος να ξεκινά πριν ο ασθενής φτάσει στο νοσοκομείο.
Είναι, εξίσου, σημαντικό να είναι σε θέση κάποιος να αναγνωρίσει τα συμπτώματα και να ζητήσει άμεσα βοήθεια, ενώ θα ήταν πολύ ωφέλιμο να υπάρχουν άτομα που μπορούν να προσφέρουν καρδιοπνευμονική αναζωογόνηση (ΚΑΡΠΑ).
Τι πρέπει να κάνει κάποιος μετά από έμφραγμα;
Εφόσον ένας ασθενής έχει υποστεί έμφραγμα μία φορά, είναι πολύ σημαντικό να φροντίσει για την πρόληψη, ώστε να αποφευχθεί ένα δεύτερο περιστατικό, καθώς δεν θα πρέπει να ξεχνά κανείς ότι οι αιτίες που προκάλεσαν το πρώτο επεισόδιο, εξακολουθούν να υπάρχουν.
Επιπλέον, ο ασθενής θα πρέπει να αναγνωρίσει τους προσωπικούς του παράγοντες κινδύνου και στη συνέχεια, να προβεί στις απαραίτητες αλλαγές στον τρόπο ζωής του.
Κάποια συνήθη μέτρα πρόληψης του εμφράγματος περιλαμβάνουν:
- Διακοπή του καπνίσματος
- Μείωση των επιπέδων χοληστερίνης
- Μείωση των επιπέδων υψηλής πίεσης
- Αντιμετώπιση του διαβήτη (διατήρηση των επιπέδων σακχάρου εντός φυσιολογικών ορίων)
- Τακτική καρδιαγγειακή άσκηση
- Αλλαγή σε υγιεινή διατροφή
- Μείωση του περιττού βάρους
- Κατανάλωση αλκοόλ σε περιορισμένες ποσότητες
- Μείωση και πρόληψη του άγχους (στρες)
Τέλος, ο ασθενής θα πρέπει να είναι πολύ συνεπής στη λήψη της φαρμακευτικής του αγωγής, όπως επίσης, να κάνει τακτικό καρδιολογικό έλεγχο και εξετάσεις αίματος.
Όσον αφορά στον τρόπο ζωής του, δεν θα πρέπει σε καμιά περίπτωση να πέσει σε αδράνεια, ούτε φυσικά και να το παρακάνει υπό τον φόβο εμφάνισης ενός νέου επεισοδίου, ενώ θα πρέπει να συμβουλεύεται τον καρδιολόγο του και να δρα πάντα σύμφωνα με τις οδηγίες του.
