Χιλιάδες άνθρωποι πεθαίνουν καθημερινά από διάφορες μολυσματικές ασθένειες και, μόνο το 2019, περισσότεροι από 13 εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο έχασαν τη ζωή τους από διάφορα λοιμώδη σύνδρομα και, μάλιστα, από αυτούς, τρία εκατομμύρια ήταν παιδιά κάτω των 5 ετών. Με αυτά τα δεδομένα, είναι βολικό να γνωρίζουμε ότι τα χέρια είναι μια από τις κύριες οδούς μετάδοσης μικροβίων, οπότε, σε πολλές περιπτώσεις, η καλή υγιεινή των χεριών θα ήταν αρκετή για να μειωθεί δραστικά ο αριθμός των θανατηφόρων λοιμώξεων.
Στην πραγματικότητα, σύμφωνα με την ισπανόφωνη έκδοση του The Conversation, διάφορες μελέτες – όπως αυτή που δημοσιεύθηκε το 2014 στο Tropical Medicine & International Health – δείχνουν ότι η σωστή υγιεινή των χεριών μπορεί να μειώσει την πιθανότητα να προσβληθείτε από γαστρεντερικές ασθένειες έως και κατά 50%, τον κίνδυνο αναπνευστικών ασθενειών στο γενικό πληθυσμό έως και κατά 20% και την πιθανότητα να νοσήσετε από διάρροια έως και κατά 40%.
Τρίψτε τα χέρια σας για τουλάχιστον 20 δευτερόλεπτα
Για να διασφαλίσουμε ότι το πλύσιμο των χεριών είναι αποτελεσματικό, θα πρέπει να ξεκινήσουμε βρέχοντας τα χέρια με καθαρό τρεχούμενο νερό. Στη συνέχεια, μπορούμε να κλείσουμε τη βρύση και να σαπουνίσουμε τα χέρια μας, τρίβοντάς τα με το σαπούνι μέχρι να αφρίσει.
Είναι σημαντικό να τρίβουμε και να τρίβουμε τον αφρό στο πάνω μέρος καθώς και στην παλάμη των χεριών μας, ανάμεσα στα δάχτυλά μας και κάτω από τα νύχια μας. Ο αφρός δημιουργεί σφαιρίδια σαπουνιού, που παγιδεύουν και απομακρύνουν τη βρωμιά, τα μικρόβια και τις βλαβερές χημικές ουσίες.
Αφού τρίψουμε τα χέρια μας για τουλάχιστον 20 δευτερόλεπτα, ήρθε η ώρα να τα ξεπλύνουμε καλά με καθαρό τρεχούμενο νερό – είτε είναι κρύο είτε είναι ζεστό – όπως επισημαίνει στο άρθρο του ο καθηγητής Μικροβιολογίας στο Πανεπιστήμιο της Σαλαμάνκα και μέλος της Ισπανικής Εταιρείας Μικροβιολογίας, Ραούλ Ρίβας Γκονθάλεθ.
Μπορούμε να στεγνώσουμε τα χέρια μας με μια καθαρή πετσέτα, καθαρό χαρτί ή στον αέρα, χρησιμοποιώντας στεγνωτήριο. Ωστόσο, όποτε είναι δυνατόν, τα στεγνωτήρια χεριών πρέπει να αποφεύγονται, διότι μπορούν να διευκολύνουν την περαιτέρω εξάπλωση των μικροβίων μέσω του αέρα. Οι χάρτινες πετσέτες είναι πολύ χρήσιμες επειδή, εκτός από το στέγνωμα, απομακρύνουν φυσικά τα βακτήρια από τα χέρια σας, κάτι που δεν κάνουν τα στεγνωτήρια.
Εάν δεν υπάρχει σαπούνι και νερό, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε ένα απολυμαντικό χεριών που περιέχει τουλάχιστον 60% αλκοόλη, αλλά αυτή η εναλλακτική λύση μπορεί να μην είναι τόσο αποτελεσματική. Φυσικά, είναι αυτονόητο ότι τα μωρομάντηλα δεν έχουν σχεδιαστεί για να απομακρύνουν τα μικρόβια από τα χέρια σας.
Πότε πρέπει να πλένουμε τα χέρια μας
Υπάρχουν κάποιες στιγμές κατά τις οποίες αυξάνονται οι πιθανότητες να κολλήσετε και να μεταδώσετε μικρόβια και καλό είναι να πλένετε τα χέρια σας, για να προστατεύσετε τόσο τους ανθρώπους γύρω σας όσο και τον εαυτό σας.
Αυτές είναι οι εξής:
- Πριν, κατά τη διάρκεια και μετά την προετοιμασία του φαγητού
- Πριν και μετά το φαγητό
- Πριν και μετά τη φροντίδα κάποιου ατόμου που παρουσιάζει συμπτώματα ασθένειας ή που κάνει εμετό ή διάρροια
- Αφού πάτε στην τουαλέτα
- Αφού αλλάξετε την πάνα ενός μωρού ή τον καθαρισμό ενός παιδιού που έχει πάει στην τουαλέτα
- Μετά το άγγιγμα ή το χειρισμό βρόμικων αντικειμένων
- Πριν και μετά το χειρισμό μιας πληγής.
- Αφού φυσήξετε τη μύτη σας, βήξετε ή φτερνιστείτε
- Αφού αγγίξετε ένα ζώο, ζωική τροφή ή περιττώματα ζώων
- Αφού αγγίξετε τα σκουπίδια
Γιατροί και νοσηλευτές να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί
Στα νοσοκομεία, στα ιατρεία και στα κέντρα υγείας, η υγιεινή των χεριών είναι αδιαμφισβήτητη. Σύμφωνα με τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (CDC), μπορεί να θεωρηθεί η πιο σημαντική πρακτική για τη μείωση της μετάδοσης μικροβίων σε χώρους υγειονομικής περίθαλψης.
Ορισμένες μελέτες, όπως αυτή που δημοσιεύθηκε το 2004 στο Clinical Microbiology Reviews, αναφέρουν ποσοστά μόλυνσης των χεριών έως και 75% μεταξύ των επαγγελματιών υγείας, με κυρίαρχο μικροοργανισμό το βακτήριο Staphylococcus aureus.
Μάλιστα, το 2009, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) ανέδειξε προκαθορισμένες κατευθυντήριες γραμμές γνωστές ως «Πέντε στιγμές για την υγιεινή των χεριών στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης».
Πρόκειται για τις ακόλουθες:
- Πριν αγγίξετε ή έρθετε σε επαφή με έναν ασθενή
- Πριν από την εκτέλεση μιας καθαρής ή ασηπτικής διαδικασίας
- Μετά την έκθεση (ή την υποψία έκθεσης) σε σωματικά υγρά και κατά την αφαίρεση των γαντιών
- Μετά την επαφή με έναν ασθενή και το άμεσο περιβάλλον του
- Αφού αγγίξετε ένα άψυχο αντικείμενο στο άμεσο περιβάλλον του ασθενούς, ακόμα και αν δεν υπάρχει άμεση επαφή με τον ασθενή
Η αυστηρή τήρησή τους, όχι μόνο μειώνει τον κίνδυνο μόλυνσης, αλλά και – κατά συνέπεια – το συνολικό κόστος υγειονομικής περίθαλψης, ακόμα και τη διάρκεια παραμονής στο νοσοκομείο.
Τι ισχύει με την υγιεινή χεριών σε περίοδο πολέμου
Οι μικροβιολόγοι και οι επιδημιολόγοι είναι πολύ σαφείς ότι η εφαρμογή αυτών των μέτρων υγιεινής των χεριών μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης γαστρεντερικών, αλλά και αναπνευστικών και δερματικών λοιμώξεων. Δυστυχώς, σήμερα εκτιμάται ότι το ποσοστό του παγκόσμιου πληθυσμού που έχει πρόσβαση στη βασική υγιεινή είναι μόνο 70%.
Το 2020, όπως επισημάνθηκε, 2,3 δισεκατομμύρια άνθρωποι εξακολουθούσαν να στερούνται βασικών υπηρεσιών υγιεινής των χεριών στο σπίτι, συμπεριλαμβανομένων 670 εκατομμυρίων χωρίς καθόλου εγκαταστάσεις για πλύσιμο των χεριών. Οι πόλεμοι και οι ένοπλες συγκρούσεις επιδεινώνουν ακόμα περισσότερο αυτή την ανεπιθύμητη κατάσταση.
